در حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر

به مجرد عقد ازدواج و تشکیل خانواده ، زن و مرد نسبت به یکدیگر دارای حقوق و تکالیفی می‌شوند که عمل نکردن یا برخوردارنشدن از این موارد، پیامدهای نامطلوبی را بر پیکره‌ی خانواده و اجتماع می‌گذارد.
طبق قوانین موجود ، مهمترین حقوق و تکالیف زن و مرد به شرح زیر است:

- همین که نکاح به طور صحیح واقع می‌شود، روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود.

- زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگر هستند.

- زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر مساعدت نمایند و همدیگر را کمک کنند

- در روابط زوجین، ریاست خانواده از خصایص شوهر است و اصل بر این است که مرد مدیریت خانواده را بر عهده می‌گیرد.

- نفقه‌ی زن اعم از خوراک، پوشاک و مایحتاج زندگی در عقد دائم بر عهده‌ی شوهر است و شوهر مکلف به دادن نفقه است.

- زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند، سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.

- شوهر می‌تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد، منع کند.

- زن می‌تواند در دارایی خود هر تصرفی را که می‌خواهد، بکند و نیازی به اجازه‌ی شوهر در این مورد نیست.

- طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند.
این بدان معناست که مثلا می‌توان شرط کرد هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود یا ترک انفاق بنماید، یا علیه حیات زن سوء قصد یا سوء رفتاری نماید که زندگانی آنها با یکدیگر غیرقابل تحمل شود، زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهایی، خود را مطلقه سازد.
لازم به ذکر است هرگونه شرطی که مخالف مقتضای عقد باشد، غیرقانونی و ناصحیح است و نمی‌توان نتیجه‌ای بر آن مترتب کرد.